Hristiyan Dünyanın Hac yolu üzerinde bulunan Kutsal yolları çerçevesinde birçok şehir ve kutsal piskoposluk merkezleri bulunmaktaydı. Bu Merkezler Hıristiyan dünya için önemli papaz ve din adamları yetiştirmişlerdir. Bölgemiz açısından Anakaranın Beypazarı-Nallıhan Bolu ve Gerede çevresi de Hıristiyan dünya için önemli piskoposluk merkezlerinden biriydi. Roma döneminde, “Lagania” adlı alan bu yöre bir piskoposluk merkezi haline gelmiştir. Cratia(Gerede) bölgesinde de önemli din adamları yetişmiş ve görev yapmışlardır. Geç Roma Devrinde (Bizans) devrinde Bolu ve Gerede çevresi Honaria Eyaleti olarak geçmektedir. Billios vadisi olarak geçen bölgede papazlar manastır ve Kiliselerde Hıristiyanlık öğretilerini anlayıp yaymaya çalışıyorlardı.
Gerede Bölgesini incelediğimizde;
Geç Roma Devrinde (Bizans) devrinde Bolu ve Gerede çevresi Honaria Eyaleti olarak geçmektedir. Billios vadisi olarak geçen bölgede papazlar manastır ve kliselerde Hristiyanlık öğretilerini anlayıp yaymaya çalışıyorlardı. Gerede de ise manastırlarda ibadetlerini yapıyorlardı. İncillerin çok olması ve Hristiyanlık dininde bazı problemleri çözmek için M. S 451 de İstanbul Kadıköy (Kalkedonda) Konsül toplanmıştır. Bu konsüle Klaudiopolis’den(Bolu Başpiskopası) Calogerus ile Gerede başpiskopası Genethlius ile birlikte katılmıştır. Hristiyanlık öğretileri hakkında tartışmalar ve çözümler üretmişlerdir.
Diğer Piskopos ise; Geredeli Platondur.
Bizans Kilise Tarihinde Hatırı sayılır Din Adamlarının Krateia’da (Gerede) yaşadığı,kentin konsil ve sinodlarla farklı din adamlarınca temsil edildiği bilinmektedir.Bunlardan en önemlisi Gerede de piskoposluk görevinde bulunan Platondur.Platon ve imparotorlukta önemli görevlerde bulunan kardeşi ionnes ailesinin mezarının bulunduğu bir manastır inşa ettirdikleri bilinmektedir.
Krateialı Hristiyan Aziz (Geredeli Abraham)
Abraham 2. yüzyıldaki kuruluşundan 12. yüzyılda dağılmasına kadar Kratia’daki piskoposların en önemli en büyük piskoposuydu. Dönemin Kiliseleri arasında cratia klisesi saygın bir konumda olduğu için yüksek makam verilerek oraya atanmıştır.
Bizansın Önemli Azizler Listesinde Yer alan Abraham Aslen Geredeli Değildir. Gerede de Uzun süre Piskoposluk yaptığı için artık Geredeli olarak anılmıştır. Bizans Suriye’sinde 474 Yılında Emesa’da doğdu . Döneminin davaları ve ayaklanmalarıyla yüzleşen piskopos ve Keşiş, pagan haydutların baskınları nedeniyle şimdi İstanbul, Türkiye olan Konstantinopolis’e kaçmak zorunda kaldı. Edinilen Bilgilere Göre de Henüz 26 yaşındayken Bithynia’daki Cratia manastırının başrahibi oldu . Gerede de Manastırda On yıl görev yaptıktan sonra, daha sakin bir yaşam arayışıyla gizlice Filistin’e gitti. Daha sonra manastırına geri gönderildi ve kısa bir süre sonra yerel Başpiskopos oldu. Yaklaşık 525’te emekli olmadan önce 13 yıl piskoposluk yaptı ve tekrar Filistin’e gitti ve hayatının geri kalanında orada kaldı, dini bir tefekkür hayatı yaşadı ve bir keşiş oldu. Eudokia Kulesi’ndeki bir manastırda yaşadı. Daha sonra bayram günü olacak olan 6 Aralık 558 yılında öldü.
Osmanlı Yükseliş Dönemine baktığımızda ise Roma Katolik Kilisesine bağlı Bolu piskoposluğunda görevli piskopos isimlerini görebilmekteyiz. Lakin Gerede ile ilgili veriler Osmanlının son döneminde Gerede’ye itibari olarak birçok papazın atama kayıtlarını görebilmekteyiz. Bu piskoposlar Gerede’ye bizzat gelerek görev yapmamışlardır. İtibari olarak atanmışlardır. Buda bize gösteriyor ki Hıristiyan Dünya ve Roma Kilisesi için Cratia(Gerede Piskoposluğu) önemli bir merkez ve lokasyondur. Hıristiyan Tarihi açısından önemli bir merkez olduğunu söyleyebiliriz. İlginçtir ki! Gerede bölgesi ve Çevresi Müslüman Türkler ve Osmanlı açısından da Önemli İslam Âlimleri yetiştirtirmiş dini bir bölgedir. Bu Bölgenin Dinler Tarihi Açısından Öneminin Haiz Olduğunu Söyleyebilirim.
Cratia-Gerede Piskoposluğu
Roma Katolik Kilisesine bağlıdır.
İtalyanca Adı: Crazia; Cratia (Flaviopoli)- (İtalyan diocesi di Crazia, Latin Dioecesis Cratiensis dir.
Mahiyeti: Roma Katolik Kilisesi’nin itibari bir piskoposluğudur.
Piskoposluk Roma Katolik kilisesinin çalışmaları ile 1925’ten bu yana itibari bir piskoposluk olarak yeniden var oldu. Ve daha da önem kazandı. 1930 yılında isim değiştirerek günümüzdeki adını almıştır.
Cratia-Gerede Görevli İtibari Piskoposlar Listesi
• Jan Jerzy Wilkxycki † (28 Temmuz 1817 Atandı
• Elias Rodriguez Ortiz † (19 Mart 1857 Atandı
• Eugene O’Connell † (28 Eylül 1860 Atandı
• François-Jean-Marie Laouënan , Avrupa Parlamentosu Üyesi † (24 Temmuz 1868 Atandı
• Giovanni Battista Bongiorni † (14 Mart 1887 Atandı
• Luigi Finoja † (6 Aralık 1906 Atandı
• Bernardo Pizzorno † (6 Aralık 1915 Atandı
• Paolo Albera † (1 Ocak 1921 Atandı –
• Michael Francis Glancey † (5 Ağustos 1924 Atandı
• Emmanuel Coste † (29 Ekim 1925 Atandı – 5
• Joseph Zhou Jishi (Chow Chi-shih, Ceuziscee) , CM † (26 Mart 1931 Atandı )
• Camilo Plácido Crous y Salichs , OFM Cap. † (10 Nisan 1947 Atandı.
Kaynakça
*(Kiliseler Tarihi)
*(Vikipedia)
