Tarihsel süreç içerisinde Bolu ve Gerede yöremiz; örfüyle, cörfüyle, insanıyla, adetleriyle Türk kültür dünyasına bir örnek olmuş, Türk ananesini günümüze kadar taşımıştır. Diliyle olsun, giyim kuşamıyla olsun, Türk kültürünün sancaktarlığını yapmış, günümüze kadar Türk’ün kudretini onuruyla taşımıştır.
Bin yıl önce Türk dünyasında hangi kelimeler, lisânlar, lehçeler kullanılıyorsa, Bolu yöremizde bin yıl geçmesine rağmen, diğer Anadolu şehirlerine göre kat kat daha fazla bin yıl önceki gibi öz Türkçe ve lisân kullanıyoruz.
Gel gelelim bunu milli ekmeğimizde bir inceleyelim;
Türkler’in bilge âlimlerinden olan Kaşgarlı Mahmut, ilk Türkçe sözlük kitabı olan Divân-ı Lügati’t-Türk kitabında, kömeç ve ekmeğin kelime kökenlerine yer vermiş, incelemiştir.
Kaşgarlı Mahmut, kömeç’i, küle gömülerek pişirilen ekmek olarak tanımlamıştır.
Özbek Türkçesinde ise “kümeç” ıssıg kulge kömülüp pişirilgen nan olarak geçmektedir.
Kırgız Türkçesi’nde kömöç, “külde pişirilen pide”,
Kazak Türkçesi’nde kömeş, “küle gömülerek pişirilen şeyler”,
Tatar Türkçesinde gömeç, “külde pişirilen ekmek” olarak geçmektedir.
Harezm Türkçesinde kömeç, “külde pişirilen çörek” olarak geçmektedir.
Ünlü seyyah Evliya Çelebi, Seyahatname’de sözü edilen Anadolu ağızları Lisan-ı Etrak-i Tosya ve Bolu ve Dörddivan eserinde kömeçi, közde pişirilen bir ekmek olarak tanımlamış ve Bolu coğrafyası ile özdeşleştirmiştir.
Bolu somunu veya Gerede somunu olarak bilinen ekmeğimiz ise eski adıyla kevşemdir. Ünlü Türk bilimci Kaşgarlı Mahmut, kevşem ekmeğini şöyle tarif etmektedir; mayalı, güzel, iyi pişmiş ve semirtici ekmek olarak tarif etmektedir. İçinde yağ olduğu, yağ ile yenildiğini söylemektedir. Aziz dostlar, tıpkı Gerede’de olduğu gibi, değil mi? Fırından çıkan sıcak köy ekmeğine komşularla, ahbablarla, dostlarla hemen fırın önünde veyahut bahçemize serdiğimiz bir kilim üstünde hemen içini yarar, tuzlu yağımızı atıveririz. O ekmeğin tadı bir başka! Memleketin suyu bir tatlı olur! Hele de yanında hafif öğüskerli bir havada bir bardak çay, yanında kömeç! Ufff…
Eski Türkler hemen kömeç yaptığı yerde hayvan budu, etini de kömeçle birlikte ateşe atar, birbirine katık ederlermiş. Adetlerimiz, örfümüz ne kadar benzer, değil mi? Biz de öyle değil miyiz? Biz de hemen bir kaz kessek, bir tavuk kessek, hemen ekmeğin yanında, kömeçin yanında atıveririz fırına…
İşte bu Türk genleri olsa gerek!
Memleketim koktu buram buram!
Gerede ekmeğimiz aynı zamanda kültürümüzün bir parçası, paylaşmanın, misafirperverliğin ve bir arada olmanın sembolüdür. Kültürümüz, ananelerimiz, örfümüz ve soyumuzun kıyamete kadar devam etmesi dileğiyle…
Hoşçakalın, mutlu kalın, hayırlı Ramazanlar dostlar…
