Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nde yapılan araştırma, patates böceklerinin yağ biriktirme mekanizmalarının insan genleriyle benzer olduğunu ortaya koydu. Bu bulgular, karaciğer yağlanması ve obezite tedavisinde yeni çözümler sunabilir.
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Moleküler Entomoloji Laboratuvarı’nda yürütülen çalışmada, patates böceklerinin yağ biriktirme ve yakma mekanizmalarının insanlardaki genlerle benzer olduğu belirlendi. Bu bulgular, böcekten elde edilen bir peptitin karaciğer yağlanması ve obezite gibi sağlık sorunlarının çözümüne ışık tutabileceği öngörüsünü doğurdu.
AÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Umut Toprak ve ekibinin yaptığı çalışma, dünyanın en prestijli bilim dergileri arasında gösterilen “Proceedings of the National Academy of Sciences”ta yayımlandı. Toprak, MOLEN’de 2014’ten beri böcekler üzerinde çalışmalar yaptıklarını ifade etti.
Karaciğer yağlanması, obezite ve diyabet gibi hastalıkların birçok insanı ilgilendiren sağlık problemleri olduğunu belirten Toprak, bu hastalıkların tedavisinde fare, sıçan ve sirke sineği gibi modellerin kullanıldığını dile getirdi. Bu canlıların, yağ biriktirme ve yakma özelliğinden ziyade uygulanan herhangi bir moleküle karşı tepki ve durum tespiti için kullanıldığını vurguladı. Patates böceği üzerinde araştırma yapmayı tercih etmelerinin sebebi ise temel gen susturma teknolojisine uygun olmasıydı.
Patates Böcekleri 6 Ay Yemeden Kışı Geçiriyor
Prof. Dr. Toprak, patates böceklerinin kış uykusuna yatan canlılar olduğunu belirterek, “Patates böcekleri yaklaşık 6 ay gibi bir sürede hiç yemeden ve içmeden toprak altında kışı geçiriyordu. Biz şu soruyu sorduk, ‘Acaba bu canlılar 6 ay bu süreci nasıl geçirebiliyor?’ Bunun sonucunda özellikle daha önceden biriktirdikleri yağların bu sürecin yaşanması ve atlatılmasındaki temel enerji kaynağı olduğunu bulduk.” dedi.
Yapılan analizlerin, lipit metabolizmasıyla ilişkili genlerin büyük bir kısmının insanlarda da bulunduğunu gösterdiğini ifade eden Toprak, “Buradan da yola çıkarak, insanlar lipidi yakma noktasında acaba nerede çok başarılı olamıyor, neden karaciğer yağlanması veya obezite gibi hastalıklara yakalanıyor diye araştırmaya başladık.” şeklinde konuştu.
Besinlerin Şeker İçeriği, Yağlanmada Dikkate Alınması Gereken Bir Parametre
Çalışmada bulunan bir diğer önemli bulgunun patates böceklerindeki şeker-yağ ilişkisi olduğuna dikkat çeken Toprak, “Patates böceklerinde biriken yağların besinlerden gelip gelmediği sorusunu beraberinde getirdi. Böceklerin besinlerdeki yağların yanı sıra şekerden alınan yağları da biriktirdiğini gördük.” dedi.
Patates böceklerinin patates bitkisinin yapraklarından yoğun miktarda şeker aldığını belirten Toprak, bu şekerin yoğun miktarda lipit kullanımı ve üretimi için kullanıldığını aktardı. Bu nedenle besinlerin şeker içeriğinin yağlanma açısından dikkate alınması gereken bir parametre olduğunu vurguladı.
Bu Genlerin Çalışmasıyla Yağlar Biriktirilip Kış Boyunca Yakılabiliyor
Toprak, insanların kış mevsiminde yağ oranlarındaki artıştan dolayı kilo problemi yaşadıklarını belirtti. Ancak birçok canlı grubunda bu yağlanmanın “hayatta kalma mücadelesi” anlamına geldiğini ifade ederek, “Patates böceğinde de bunu ispatladık. Patates böcekleri, sonbaharda ışıklanma süresinin ve şiddetin düşüşüne bağlı olarak aşırı miktarda yağlanıyor.” dedi.
Yağlanmada rol alan genlerin de belli olduğunu belirten Toprak, “Bu da çalışmamızın en önemli çıktısıdır.” şeklinde konuştu.
Obezite Gibi Hastalıkların Arka Planının Anlaşılması Açısından Önemli
Prof. Dr. Toprak, patates böceklerinin yağ biriktirme ve yağ yakma mekanizmalarının anlaşılmasının insanlardaki karaciğer yağlanması ve obezite gibi sağlık sorunlarının çözümünde önemli olduğunu vurguladı. Bu böceklerin yağlanmada “fabrika ayarında” olduğunu belirten Toprak, “Özellikle yağ yakma mekanizmalarında rol alan bazı kilit genler var ki bunların en önemlisi glukagon.” dedi.
Glukagon benzeri peptitler üzerinden zayıflama veya yağ yakımı ile ilişkili çok önemli çalışmalar yaptıklarını ifade eden Toprak, “Böcekten elde edilen benzeri bir peptitin memeli bir modelde de yağlanmayı azaltıp azaltmadığını araştıracağız.” dedi. Ön denemelerin, direkt ağızdan uygulandığında yağ yakmada kısa sürede sonuç göstermesine yönelik ümit verici bulgular ortaya koyduğunu da sözlerine ekledi.
(Haber Merkezi)
