Kocaeli’nin Kerpe sahilinde gerçekleştirilen “Kerpe Su Altı Kazı ve Araştırması” çalışmaları, Türkiye’nin Karadeniz kıyılarında gerçekleştirilen ilk su altı kazısı olma özelliğini taşıyor. Çalışmalarda gün yüzüne çıkarılan kültür varlıkları, dalış tutkunlarının ziyaretine açılacak bir “su altı arkeoparkı” oluşturmak amacıyla değerlendiriliyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü himayesinde, Sualtı Araştırma Ekibi tarafından 2021 yılında başlatılan kazılarda, M.Ö. 4. yüzyıldan M.Ö. 12. yüzyıla tarihlenen yaklaşık 150 eser ile çok sayıda kültürel varlık tespit edildi. Bu eserler arasında Kuzey Afrika, Gürcistan, Marmara ve Kilikya kökenli amforalar, Osmanlı dönemi lüleleri, kandiller ve gündelik eşyalar yer alıyor.
2022 yılından itibaren Kocaeli Arkeoloji Müzesi’nde “Karadeniz’in sessiz limanı: Kalpe” adlı bir sergi ile bu eserler halka sunuldu. Su altında kalan diğer eserler için ise Doğu Marmara Kalkınma Ajansı’nın Kırsal Kalkınma Destek programı çerçevesinde su altı arkeoparkı oluşturma çalışmaları sürdürülüyor.
Kocaeli Müze Müdürlüğü görevinden Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne atanan Serkan Gedük liderliğindeki Sualtı Araştırma Ekibi, Kültür ve Turizm İl Müdürü Fatih Taşdelen ile birlikte arkeopark alanında güvenlik önlemleri alarak dalıcıların eserleri görmesine olanak tanıyan paslanmaz krom çerçeveleri su altına indirdi.
Çalışmalar tamamlandığında, dalış meraklıları suyun 5 metre altında üstü camla kaplanacak platformlarda, geçmişin izlerini taşıyan amfora, kandil ve çeşitli formlarda pişmiş topraktan eserleri görme imkanı bulacak.
Tüplü Dalışlarla Zengin Bir Deneyim
Gedük, 2020 yılında Kocaeli Müze Müdürlüğü tarafından başlatılan “Su Altı Kazı ve Yüzey Araştırmaları” projelerinde Kandıra ilçesinde 60’tan fazla dalış gerçekleştirdiklerini, su altı kültürel mirası açısından zengin olan Karadeniz kıyısındaki antik dönem limanı Kalpe’yi kazı alanı olarak belirlediklerini ifade etti. Su altından çıkan kültür varlıklarının konservasyon sürecinin uzun soluklu olduğunu belirten Gedük, dalışlarda deniz tabanında ticari amfora kalıntıları, geç dönem seramikleri ve Osmanlı dönemine ait kültür varlıkları tespit ettiklerini aktardı.
Bu kültür varlıklarını 2022 yılında “Karadeniz’in sessiz limanı: Kalpe” adlı sergide sergilediklerini hatırlatan Gedük, aynı yıl Doğu Marmara Kalkınma Ajansı ve Kandıra Belediyesi ortaklığında su altı arkeopark projesi için hazırlıklar yaptıklarını belirtti. Proje ile ziyaretçiler, arkeolojik katmanı ve su altı kültür varlığı zenginliğini görebilecek, tüplü dalış yaparak batık alanları ve mendirek kalıntılarını gezebilecekler.
Önemli Arkeolojik Veriler Ortaya Çıktı
Gedük, kazı çalışmalarında “yelpazeleme” yöntemini kullanarak kumun 45 santimetre altındaki eserleri titizlikle gün yüzüne çıkardıklarını vurguladı. Kazı sırasında yaklaşık 150 envanterlik kültür varlığına rastladıklarını ve birçok parçanın fiziksel olarak hasar gördüğünü belirtti. Bu eserlerin, antik dönemden Osmanlı dönemine kadar ticaretin hangi bölgelerle yapıldığını ve malzemelerin nerelerden taşındığına dair önemli bilgiler sunduğunu söyledi.
Özellikle Kuzey Afrika kökenli büyük ebatlı amforanın eşsiz bir eser olduğunu ifade eden Gedük, değişik dönemlere ait kandiller ve seramiklerin de önemli buluntular arasında yer aldığını belirtti. M.Ö. 4. yüzyıldan 12. yüzyıla kadar amfora kronolojisi sağladığını ve Kalpe’nin antik dönem limanları arasında önemli bir yer tuttuğunu vurguladı.
Serkan Gedük, dalış tutkunlarının Karadeniz’in florasını, faunasını tanıyabileceği ve su altı kültürel mirasını görebileceği projenin ilerleyen yıllarda daha kapsamlı sürdürüleceğini belirtti. Ayrıca, 2022 yılında bölgenin sit alanı ilan edilmesiyle birlikte çapa ve ağ atılmasının yasaklandığını, bu sayede balık popülasyonunda artış gözlemlendiğini ifade etti.
Gedük, “5 metreyi geçmediğinden deneme dalışları için de son derece elverişli. İsteyen herkes alanda dalış yapabilecek. Su altı kültür varlığının korunmasını sağlamak için önemli adımlar atıldı” dedi.
(Haber Merkezi)
