Uçaklarda kara kutu uçak kazalarından sonra uçuş kayıtlarının bulunması ve kazanın araştırılması için yer alır. Kara kutular ismi gibi siyah bir kutu olma özelliğinden gelmemektedir. Kara kutular aslında ne siyah renge sahiptir ne de bir kutu olma özelliği taşır. Kara kutu olarak bilinen uçuş kayıt cihazları kazalardan sonra yapılan arama çalışmaları esnasında daha kolay bir şekilde bulunması için parlak turuncu bir renge sahiptir.
Kara Kutular Neye Benziyor? Hangi Renktedir?
Kara kutular dış özellikleri bakımından parlak turuncu renkte, iki büyük metal parçaya monte edilmiş bir silindirdir. Kara kutunun dış görünüşü hava kompresörünü andırmaktadır. Kara kutu ismindeki “Kutu” terimi, kayıtların dijital bellek kartları ile değiştirilen metal bantlar üzerine yapıldığı zamanı ifade eder. Günümüzde eski tip kara kutu cihazları çok yaygın değildir. Eski tipteki kara kutu cihazları her geçen gün yeni nesil uçuş kayıt cihazları ile değiştirilmektedir.
Kara kutunun anlamı ve ismi ile ilgili öne sürülen çeşitli teoriler vardır. Kara kutu terimi ilk olarak medya tarafından kullanılmıştır ve yaygınlık göstermiştir. İlk zamanlarda uçuş kayıt cihazları içi karanlık bir görüntüye sahipti ve kara kutu terimi ilk kez bir gazetecinin bu terimi kullanmasıyla yaygınlık göstermiştir. Kara kutu ismiyle ilgili diğer bir teori ise kaza sonrası yanan cismin kararması sonucunda oluşmasıdır. Yani kara kutu olarak bilinen uçuk kayıt cihazları turuncu renktedir.
Kara Kutu Nasıl Bir Cihazdır?
Bir kara kutu cihazı iki parçadan oluşur. Bunlar:
- uçuş veri kayıt cihazı (FDR)
- kokpit ses kayıt cihazı (CVR)
Uçuş veri kayıt cihazı yani FDR, uçak hızı, irtifa, dümen konumu, tekerlek konumu, hava basıncı gibi uçuşla ilgili en az 88 gerekli parametreyi kaydeden cihazlardır.
Kokpit ses cihazı yani CVR ise, uçağın ön kabininde gerçekleşen tüm konuşmaları ve görüşmeleri kayıt altına alır. Eski manyetik bant versiyonları bir seferde 30 dakikaya kadar konuşma kaydedip saklayabiliyorken, mevcut dijital kayıt cihazları iki saate kadar kayıt yapılabilmektedir. CVR için kayıt 2 saate ulaştığında ise eski kayıt noktasına geri döner ve eski verilerin üzerinden kaydetmeye devam eder. Buna göre de toplamda iki saat kayıt alan kokpit ses cihazları, son iki saatin ses kaydını barındırır özellikte olur.
Kara Kutu Uçağın Hangi Bölümünde Bulunur?
Uçuş kayıt cihazları başlangıçta pilotlarla birlikte kokpite yerleştirilmişti. Ancak uçuş kayıt cihazlarının kurtarılamaz olduğu birkaç uçak kazasından sonra, uçağın arkasına taşınmışlardır. Uçağın arka kısmında / kuyrukta bulunan kayıt cihazının uçak kazalarından daha az hasarla kurtulabilmesi amaçlanmıştır.
Kara kutu kullanımı bulunması ticari uçuşlar için ve şirket jeti uçuşları için zorunludur. Kara kutu cihazları olası uçak kazalarından daha az hasarla enkazdan çıkarılabilmesi için uçağın kuyruk bölümünde bulunurlar.
