Bithinyada ki (Honorias) Roma eyaletinin laik başkenti olarak , Claudiopolis piskoposluğu kurulmuştur Bolu da Konstantinopolis Patrikhanesi’nin etkisi altında , beş yardımcı piskoposlukla birlikte metropolitlik haline gelmiştir.Bunlar; Heraclea Pontica , Prusias ad Hypium , Tium , Cratia ve Hadrianopolis in Honoriade dır.Önemli Hıristiyanlık merkezlerinden olan Bolu da ilk dönemlerde Hıristiyanlık çok hoş karşılanmamıştır.Bölgemiz Hıristiyanlık tarihi açısından siyasi ve dini çalkantılar katliamlar meydana gelmiştir.Din adamları katledilmiştir.Köylerde ve şehirlerde Hıristiyanlığa geçen Bithiyumlular katledilmiştir.Din adamları büyük gayretler göstererek Hristiyanlık bölgede yayılmış ve bölgemiz önemli Hıristiyanlık merkezlerinden biri olmuştur.
Kilise Tarihine baktığımızda Bolunun İlk rahibi kabul edilen İmparator Diocletianus döneminde şehit edilen İtalyan bir misyoner olduğu söylenen Rahip St. Autonomus’tur.
Rahibin Bithynia’ya göç ederek kaçan bir İtalyan piskoposu olduğu söylenir. Bölgemizi ihya etmeye çalışan bu rahip M.s 313 Yılında şehit edildi. Doğu Ortodoks Kilisesi’nde ise bayramı 12 Eylül’de kutlanmaktadır.
Rahip Autonomos’un asıl görev yeri ve Hıristiyanlık öğretilerini yaydığı yer Karabük’ün Zora isimli antik ismi sora olan Sora olan kale köydür. Rahip Küçük Asya’da müjdeyi vaaz etmek için bir anlık hevesle dolar ve bir gemi satın alır. İtalya’dan başladığı yolculuğuyla Bithynia’ya ulaşır ve oradan Sora’ya doğru yola çıkar. Sorada, Claudius adlı bir adam kendisini saklamış ve ona yardımcı olmuştur. İmparator Diocletianus’un zamanında Bolu çevresinde misyonerlik faaliyetlerini yürütmeyi hedeflemiştir. Bölgede Hıristiyanlığı kabul etmeyen paganların tacizlerine maruz kaldı ve İrşadı yaymak için Bolu ya gitmeye karar verdi.Aziz Autonom, Karadeniz kıyısındaki Claudiopolis’e doğru yola çıktı. Orada Tanrı sözünün tohumunu ekti. Allah’ın lütfuyla çok geçmeden pek çok manevi meyve verdi. Ve orada dindarlık için gerekli her şeyi ayarladıktan ve inananlara kurtuluş yolunda rehberlik ettikten sonra Aziz Autonomus tekrar Soreos’a döndü. Sora şehrinde Baş Melek Aziz Mikail kilisesini inşa ettirmiştir. O dönemde ilahi emri yaymak isteyen Hıristiyanlar bir araya gelerek öfkeyle kutlama yapan paganların yanına gittiler, onların sunaklarını yıktılar, tüm putları ikiye böldüler ve tapınaklarını yerle bir ettiler. Böylece putperestlere tanrılarının değersiz olduğunu, çünkü kırıldıklarında direnemediklerini, dövüldüklerinde bağıramadıklarını göstermişlerdir. Bu durum paganları çok öfkelendirdi ve tanrılarını yok eden Hıristiyanlardan nasıl intikam alacaklarını düşünerek Hıristiyanların ayin yaptığı bir zamanda ayaklanma çıkararak Rahip Autonomous’ sunakta öldürürler. Maria adında bir papaz, şehid rahibin kutsal bedenini alıp onurlu bir şekilde gömdü.
Bu bilgi ile Bolu’nun ilk rahibinin hayat hikâyesini incelemiş olduk. Şimdide Diğer önemli antik metropol kentimiz olan Gerede’mizin Rahiplerini inceleyelim.
Hıristiyan Dünyanın Hac yolu üzerinde bulunan Kutsal yolları çerçevesinde birçok şehir ve kutsal piskoposluk merkezleri bulunmaktaydı. Bu Merkezler Hıristiyan dünya için önemli papaz ve din adamları yetiştirmişlerdir. Bithinya Bölgesi de Önemli Hıristiyanlık merkezlerinden biriydi. Bolu Honaria Eyaletinin başkentiydi ve İstanbul’daki merkezin izni ile birçok Hıristiyan âlim ve rahip bolu çevresindeki antik kentlere atanmıştır. Bölgemiz açısından baktığımızda Gerede civarında, Billios vadisi olarak geçen bölgede papazlar manastır ve Kiliselerde Hıristiyanlık öğretilerini anlayıp yaymaya çalışıyorlardı.
Gerede bölgemiz ne kadar çok Müslüman âlim yetiştirmiş ise o dönemde de Hristiyanlık tarihi açısından rahiplerin inzivaya çekildiği ibadet yaptığı önemli Hıristiyan merkezlerinden biriydi. Gerede(Cratia) olarak da adlandırılan antik şehrimiz bir metropol piskoposluğuydu. Gerede görev yapan Hırıstiyan din âlimleri, hrsityanlıkta dini problemlere karşı çözüm bulmak adına diğer bölgelerdeki rahiplerin katılımıyla oluşan ekümenik konseylere katılmışlar fikir belirtmişlerdir. Ekümen kayıtlarında Gerede den gelen rahiplerin isimlerini görebilmekteyiz.
431 Yılında Efes Konseyi’nde Epiphanius adlı rahip
451 yılında Kalkedon Konseyi’nde rahip Eulogius tarafından temsil edilen Genethlius
553 yılında İkinci Konstantinopolis Konseyi’ne Rahip Diogenes
680-681 yıllarında Üçüncü Konstantinopolis Konseyi’ne Rahip Georgius
787 yılında İkinci İznik Konseyi’nde Rahip Constantinus veya Constans
869 yılında Konstantinopolis Konseyi’ne Rahip Basilius
879 yılında Konstantinopolis Konseyi’nde yine Rahip Basilius
Yaklaşık 344’te Sardika Konseyi’nden çekilen ve Philippopolis’te rakip bir konsey kuran Doğu Arian piskoposlarından biri olan Rahip Philetus
Geredeli rahipler Başkent Konstantinpolisteki dini ve siyasi işlere de müdahale etmişlerdir. Bir duruş sergilemişlerdir. Örneğin;
Rahip Paulus, 403 yılında İmparatoriiçe Aelia Eudoxia’nın, Rahip John Chrysostom’a yaptığı zulüm karşısında kararlı bir duruş sergilemiştir.
Gerede’nin en ünlü ve en önemli rahibi olan Cratialı Abraham 536 yılında Konstantinopolis Patriği Menas tarafından toplanan sinod da yer almıştır.
Gerede’miz de Artık yerleşik bir piskoposluk olmayan Katolik Kilisesi tarafından itibari bir merkez olarak almaktadır. Katolikleri antik Hıristiyanlık yerleşimi olan Gerede’mizi hala zihinlerde tutarak bir hürmet göstergesi olarak itibari papazlar atamaktadırlar.
(Ukrayna’daki St. Automonus’un eski inananlar ikonu)
Kaynakça
Baring-Gould, S. (1875). The Lives of the Saints. London: John Hodges
http://arhiva.spc.rs/sr/sveti_sveshtenomuchenik_avtonom_1.html
(VİKİPEDİA)
Enteresan bilgiler, teşekkür